Het Dorp Boornzwaag is in het Fries bekend als Boarnsweach en is met zo’n 115 inwoners onderdeel van gemeente De Friese Meren. Maar dit is niet altijd zo geweest. In 1984 vond er een gemeentelijke herindeling plaats, maar daarvoor hoorde Boornzwaag bij gemeente Doniawerstal. Na de herindeling is Boornzwaag deel geweest van gemeente Skarsterlân. Vanaf begin 2014 is hier verandering in gekomen.
Zowel met de auto als op de fiets ligt Boornzwaag 5 minuten van Langweer vandaan. Lijkt het jou leuk om dit dorp te bezoeken? Ga dan vooral even langs één van de 15 rijksmonumenten. Ben je van plan om vanuit Boornzwaag naar Joure te fietsen? Dan ben je ongeveer 21 minuten kwijt. Met de auto duurt het 13 tot 25 minuten om hier te komen. In Boornzwaag ligt een jachthaven. Waarschijnlijk zul je in de zomermaanden vele voetgangers en fietsers het kanaal genaamd Scharsterrijn zien oversteken door middel van een veerpont.
Molen in Boornzwaag
Wanneer je in Boornzwaag bent zul je zien dat er een molen uit 1782 staat met de naam “Sweachmermolen”. Deze molen functioneerde als polder- en korenmolen. 143 jaar nadat de molen was gebouwd, verloor het in 1925 helaas zijn functie. In dat jaar kwam er namelijk een elektrisch gemaal voor in de plaats. Sinds dat jaar is er niets meer met de molen gedaan tot het jaar 1949. Men vond het in stand houden van de molen heel belangrijk. Daarom is er speciaal een stichting opgericht met de naam “Stichting tot instandhouding van de Langweerder molen”. Vanaf toen heeft het nog jaren geduurd voordat de molen wel weer kon functioneren, maar sinds 1998 komt er weer water uit. Gedeeltelijk is de korenmolen nog ingericht zoals dat vroeger het geval was.
Naamgeschiedenis van Boornzwaag
Helaas is niet alles meer over van dit dorp. Doordat de ligging van deze plaats zo dicht bij de Langweerderwielen is, is er helaas een gedeelte van het dorp overspoeld. Hiermee is een gedeelte van het dorp verdwenen. Dit wil zeggen dat het dorp dus oorspronkelijk groter is geweest dan dat het nu is. Tegenwoordig is er nog maar weinig van het dorp over en wordt het sinds de 19e eeuw gezien als een gehucht dat bij Langweer hoort. Maar het dorp trok een eeuw later steeds meer toerisme waardoor Boornzwaag steeds meer groeide.
Boornzwaag werd in het jaar 1275 vermeld als “Benningawach”. Het dorp droeg deze naam voor 181 jaar tot 1456. In dat jaar is de spelling namelijk aangepast naar Bonningswaech. Later in 1482 werd de plaatsnaam afgekort naar Zwaag. Hier was men toch nog niet helemaal tevreden over waardoor Boornzwaag in 1505 de naam Bonszwaeghe kreeg. Hoewel het op dat moment een groot dorp was, kwam hier langzamerhand verandering in. Ook kreeg het dorp nog twee keer een andere naam. In 1664 was dit dorp bekend als “Boenswaeg” en “Boornsweagh”.
Waarom Boornzwaag?
Men gaat er vanuit dat de plaatsnaam duidt op het feit dat het dorp ontstaan is op een zwaag. Dit is een graslandschap waar vee werd verzorgd en gehouden. Familie Bonninga of Benninga was hier verantwoordelijk voor. Vandaar dat hun familienaam ook voor enige tijd terugkwam in de plaatsnaam. Daarnaast dacht men dat boorn verwees naar het overstromende water waardoor een gedeelte van het dorp verloren is gegaan.
