Ureterp, in het Fries bekend als Oerterp is een dorp met meer dan 4700 inwoners. Dit dorp ligt in het oosten van provincie Friesland tegen de grens van Groningen aan. Ook ligt Ureterp in de buurt van Beetsterzwaag en Drachten. Het is een dorp waar veel geschiedenis over te vinden is. Wil je hier meer over weten? Dan kun je hier meer over lezen in Geschiedenis Ureterp.
Natuur in Ureterp
Dit dorp beschikt over een aantal natuurgebieden waaronder ook verschillende dobben. Hieronder noemen we een aantal in deze omgeving.
Lippe Gabriëlsplas is 20 meter diep en bestond van oorsprong uit twee zandwinputten. In de jaren 70 werd daar zand gewonnen zodat het knooppunt Ureterpverlaat en de A7 konden worden aangelegd. Dit was niet alleen in de jaren 70 zo want ook in 2010 is er vanuit dit gebied nog zand gewonnen. Op dat moment zijn de twee oorspronkelijke zandwinputten samengevoegd. De reden dat deze plas Lippe Gabriëls heet komt doordat een veenbaas met deze naam in het begin van de 18e eeuw in dit gebied twee wijken bezat. Ook Lippe-om-wyk is naar hem vernoemd.
Ook heb je ’t Korrige, een klein natuurgebied dat grotendeels bestaat uit loofbos en in het midden is een ven. Verder beschikt het over verschillende graslandjes.
Houd je meer van de combinatie heide en bos? Dan is Merkensheide een goede optie. Dit natuurgebied is ergens tussen het jaar 1000 tot 1250 ontstaan. Eerst bestond het omliggende gebied uit hoogveen. Later was er meer landbouw en omdat de grond die hierdoor ontstond onvruchtbaar was, werd het al snel tot heidegrond benoemd.
Geschiedenis Ureterp
Waarschijnlijk is het zo’n duizend jaar geleden dat de geschiedenis Ureterp begon en de eerste bewoners op de zandrug van dit dorp woonde. Maar in het jaar 1315 wordt Ureterp voor het eerst genoemd als Urathorp. De naam stamt af van Utrathorp dat tegenwoordig Olterterp heet. Wat er gebeurd is bij deze namen is dat men deze heeft samengevoegd. Vanuit het Oudfries betekent het woord ura “boven” en het woord uter verwijst naar “buiten” of “lager” Er is hier dus sprake van een tegenstelling tussen twee plaatsen. Het stroomopwaarts gelegen Ureterp en het stroomafwaartse dorp genaamd Olterterp.
Zoals vaak het geval is met dorpen duidt het woord terp naar één van de terpen. Maar dat is hier echter niet het geval. Bij dit dorp is het woord thorp afgeleid van het Oudfries en verwijst het dus naar het woord dorp. In de middeleeuwen was alle grond eigendom van de kloosters. Deze grond werd verdeeld over het noorden en het zuiden. Dit werd gedaan zodat iedere boer gelijk behandeld werd en zich niet tekort gedaan voelde.
Vaart uitgegraven
Eeuwen later in het jaar 1641 werd er met de bewoners van Noorder- en Suider-Drachten een contract gesloten om een vaart te graven. Tussen 1657 en 1667 werd de vaart vanaf het Vallaat naar Frieschepalen doorgegraven. Daarna kreeg het de naam Ureterpervaart. De aanleg van deze vaart had een positief effect op het aantal inwoners. Dit steeg namelijk en het werden er zelfs meer dan de oude boerenstreek in de middeleeuwen telde. Er kwamen vooral handelaren, schippers en veenarbeiders in het dorp erbij wonen. Dit was dus ook erg goed voor de welvaart. Door het verhoogde aantal inwoners was het centrum van Ureterp niet langer aan de Weibuorren maar was deze verschoven naar de vaart. De geschiedenis Ureterp neemt hierdoor een grote stap vooruit.
In de geschiedenis Ureterp is rond het jaar 1880 de Kettingwijk gegraven zodat goederen beter konden worden toegevoerd en zodat heidevelden en bossen in de cultuur konden worden gebracht. Zandwegen werden verhard tot eind jaren 20 en de vaart werd verbonden met de Kettingwijk. Er werd een schutsluis gebouwd om zo een goed hoogteverschil in het water te krijgen. Jaren later van 1899 tot 1911 werd er ook een kleine zuivelfabriek neergezet. De vaart werd in 1938 omgelegd zodat er op diezelfde plek een vaste stenen brug over de vaart gebouwd kon worden. Helaas heeft deze brug maar 30 jaar daar gelegen. Toen verdween hij namelijk alweer voor de huidige Opperhaudmare en andere viaducten die erbij horen.
Brug als oversteekplaats
Omdat het niet praktisch was voor veel boten waren er maar weinig bruggen over de vaart. Toch was er behoefte aan een oversteek en werd er één hoge brug gebouwd waar men met 3,66 meter hoogte doorheen kon varen. Deze brug is tussen De Feart 17 en 19 gebouwd en de reden daarvoor heeft waarschijnlijk te maken met de Heers-wijk. Deze plaats was ver tot in het veengebied uitgegraven en dus heel erg onbereikbaar. Deze brug werd later vervangen door een stenen brug en een tijd later kwam er een viaduct voor in de plaats dat er nu nog steeds ligt. Nu je terugkijkt op de geschiedenis Ureterp valt er gewoon zoveel te vertellen over deze plaats. Een bezoek aan dit gebied is daarop zeker een aanrader als je hier belangstelling in hebt.
Monumenten
Omdat Ureterp een arme streek was en de kwaliteit van de gebouwen niet hoog was, staan er eigenlijk nauwelijks monumenten in dit dorp. Het gebouw dat in dit dorp als oudste wordt gezien is in de 13e eeuw gebouwd en heeft de naam Sint-Petruskerk. In deze plaats wordt het vaker de Sint-Pieterskerk genoemd. Tegenwoordig is deze kerk een Hervormde Gemeente terwijl het rond 1250 werd gebouwd als Katholieke kerk. 330 jaar later in 1580 toen de reformatie plaatsvond kwam hier verandering in en werd het een protestantse kerk. Rond 1800 zijn de noord- en oostmuur vernieuwd, maar aan de zuidkant van de kerk is het middeleeuwse karakter nog terug te vinden.
In 1787 werd de vroegere pastorie gebouwd die tot 1970 werd gebruikt. Het huis dat naast de kerk staat werd vroeger als kostershuis gebruikt.
Kerktoren en kerkklokken
De toren die bij de kerk hoort staat op een losse bult zand en heeft verder dus geen fundament. Je zou verwachten dat deze toren niet zou blijven staan, maar doordat de muren erg dik zijn is dit wel het geval. In deze toren zit aan verschillende kanten een rond gebogen galmgat. Deze gaten zijn bedoeld om het geluid van de kerkklokken naar buiten te laten. In de 16e eeuw werden er twee klokken in de toren gehangen maar twee eeuwen later waren ze er al niet meer.
Omdat de kerkklokken waren weggehaald werd er in 1766 een houten klokkenstoel voor in de plaats gezet. 107 jaar later werd deze stoel vernieuwd maar de locatie hiervan was niet handig. Doordat de klokkenstoel dicht bij de weg stond kwam het vaak voor dat paarden op hol sloegen op het moment dat de klok geluid werd. Er kwamen klachten over de klokkenstoel waardoor deze later achter de kerk geplaatst is.
Vervanging van de klokken
Helaas hebben de Duitsers in 1943 tijdens de Tweede Wereldoorlog beide klokken weggeroofd onder het mom wapenindustrie. In 1948 kwamen er gelukkig weer twee nieuwe klokken voor in de plaats. Het geld hiervoor werd ingezameld door de bevolking. In één van de twee klokken werd een mechanisme ingezet waardoor deze automatisch kon luiden. Drie maal per dag luidt deze klok: rond 8 uur ’s morgens, rond 12 uur in de middag en om 6 uur in de avond. De tweede klok wordt geluid bij begrafenissen. Beide klokken hebben een randschrift:
“Ik bounzje drôf, ik bounzje bliid – GOD jowt alles op SYN tiid.”
In het Nederlands betekent dit: Ik bons droevig, ik bons blij – GOD geeft alles op Zijn tijd.
“Al moast ús folk yn d’oarloch hast ferbliede, foar frije Friezen meie wy wer liede.”
In het Nederlands betekent dit: Al moest ons volk in de oorlog bijna doodbloeden, voor vrije Friezen mogen wij weer luiden.
Een restauratie vond plaats in de jaren 50 en zo werden de kerk weer in oorspronkelijke staat teruggebracht. In 2014 was er besloten om de kerk van binnen grondig te verbouwen. Zowel de bovengenoemde kerk als de bijhorende toren zijn erkend als rijksmonument. Ureterp beschikt over nog een rijksmonument namelijk een huis uit 1801 met hele kleine ramen. Dit huis is aan alle kanten scheef en staat naast een supermarkt.
Archeologische vondsten
Voor archeologen is het bekend dat Ureterp een geschiedenis aan vondsten uit de steentijd en ijstijd heeft. Zo werden er bijvoorbeeld 5408 vuurstenen gevonden op een gebied van 85 vierkante meter. Ook werd er oud gereedschap gevonden. Er wordt vanuit gegaan dat Ureterp in die tijd een klimaat moet hebben gehad zoals dat in koude landen zoals Noorwegen, Zweden, Finland en zelfs Rusland. Mocht je het interessant vinden om meer informatie over deze tijd te krijgen dan is het aan te raden om in Buitenpost het IJstijdenmuseum eens te bezoeken.
Activiteiten en festivals in Ureterp
Zoals in meer dorpen het geval is heeft ook Ureterp een aantal activiteiten die jaarlijks terugkeren.
De langste dag of zoals ze dat in het Fries noemen De Langste Dei vindt plaats op 21 juni. Voor dit evenement wordt de hoofdstraat afgesloten. Op deze manier kunnen er verschillende activiteiten plaatsvinden die door sportverenigingen worden georganiseerd. Tijdens deze dag zijn er ook ambachtslieden en marktkraampjes. Kortom: een gezellige dag die je zeker een keer meegemaakt moet hebben.
Sinds 1977 bestaat er in Ureterp een dorpsfeest dat sinds die tijd steeds om de twee jaar in september wordt gehouden. Op het terrein waar dit dorpsfeest plaatsvindt staat een kermis en natuurlijk ook een feesttent.
Festivals
Festival 316 is een Christelijk muziekfestival dat sinds 2010 georganiseerd wordt en waar elk jaar zo’n 3500 bezoekers op afkomen. Meestal was dit evenement maar één dag, maar sinds 2017 is daar verandering in gekomen. Toen werd er namelijk besloten om het Pinksterfeest Wijnjewoude en festival 316 samen te voegen tot Pinkster Festival 316. In 2018 vind dit festival plaats van 18 t/m 21 mei.
Dit feest heeft een goede samenwerking met het Oerrock festival dat een week eerder plaatsvindt. Daardoor kunnen zij de hoofdtent laten staan en hoeft niet alles opnieuw afgebouwd te worden. Oerrock is in 2000 begonnen en is zoals de naam al zegt, een rock festival. Ook is er popmuziek aanwezig en het festival duurt drie dagen. Naast de bekende bands wordt er sinds 2004 aan minder bekende bands de kans gegeven om op te treden voor een grote menigte.
