De Friese vlag: zo bekend en toch zo’n raadsel. Zijn het allemaal hartjes of pompeblêden (waterlelie) op de vlag van Friesland? Wanneer is het eigenlijk ontstaan? De geschiedenis en het ontstaan ervan proberen wij zo goed mogelijk duidelijk te maken zodat er geen twijfel meer over kan bestaan.
De vlag van Friesland: het ontstaan
De Friese vlag zoals hij nu is geworden is gevormd in de achttiende en twintigste eeuw. Maar de basis van deze vormgeving stroomt al uit de 15e eeuw. Door de geschiedenis goed te bestuderen zie je dat vroeger er al een vaandel bestond dat hier erg veel op leek. Deze vaandel werd in de strijd gebruikt als teken van bekendheid. In de middeleeuwse tijd liep degene met de vaandel altijd voorop zodat het goed zichtbaar was waar iedereen naartoe moest gaan. Er is een geschiedenisboek van Winsemius en Schotanus waar illustraties in te vinden zijn gebaseerd op deze vaandels.
Wanneer het nou echt ontstaan is, is voor veel mensen compleet onbekend. De eerste vlag van Friesland is in ieder geval gezien in 1872, hier werden pompeblêden gebruikt in Lexicon Frisicum van J.H. Halbertsma. Eerder dan deze datum is hier geen informatie over bekend. Wel is de officiële vlag pas echt vastgelegd op 14 oktober 1897.
Officieel vastgelegd
Een speciale Friese vlag met zeven schuine banen van gelijke breedte met (kobalt) blauw en wit. Dat is wat het rapport in de negentiende eeuw heeft vastgelegd. Een middellijn van hoek naar hoek en 7 pompeblêden die rechtop staan in 2:3:2 verhouding. Beslist geen hartjes maar juist de echte Friese pompeblêden. Dit is wat de Friese tekenaar Heerke Wenning in 1897 rapporteerde aan de gedeputeerde staten van Friesland. Zij wouden namelijk voor de kroning van Wilhelmina in 1898 een speciaal cadeau geven. Nadat het cadeau werd gegeven begon de vlag van Friesland langzaam aan overal op te duiken. Zo ook op de ijsbaan in Deinum waar het vanaf het jaar 1910 goed zichtbaar was.
Een officiële Friese vlag waarvan vanaf dat moment ook echt vaststaat hoe hij precies gemaakt moet worden. Het cadeau werd in goede handen ontvangen en in 1927 ook speciaal op het Provinsjehûs gebruikt. Pas op 9 juli 1957 wordt de vlag officieel door de Staten van Friesland vastgesteld. Op dit moment wordt het ook aan de Koningin, ter bevestiging, aangeboden. Deze plechtigheid is ook vastgelegd en kan je terugvinden in het blad van Provinciaal Friesland, nummer 12 in het jaar 1958. Met deze gebeurtenis is er gelijk een wiskundige formule neergezet om de pompeblêden altijd exact hetzelfde te houden. Hiervoor zijn de constructietekeningen gebruikt uit 1954 door P.H. Wagemakers en Joh. Koopmans.
Friese vlag afmetingen
De Friese vlag heeft een verhouding van 13 : 9. Deze hoort in dan ook niet af te wijken waardoor je altijd de zelfde verhouding houdt. De afmetingen wijken uiteraard af van de grootte van de vlag van Friesland. Ook voor de pompeblêden zijn complete wiskundige methodes ontwikkeld om te bepalen waar ze geplaatst moeten worden. Dit zorgt ervoor dat er een standaard is die altijd te gebruiken is. Waarom er nou precies 7 bladeren op staan is tot nu toe nog steeds onbekend. Sommige mensen geven aan dat het om 7 bestuurseenheden gaat, maar dit is tot nu toe nog nooit zo geweest. Anderen geven aan dat het getal 7 “veel” betekend. Wat het echt zal zijn zullen we waarschijnlijk nooit achter komen omdat dit al sinds het begin van de vaandels zichtbaar was. De vlag van Friesland is in ieder geval erg duidelijk en overzichtelijk. Zodat ook deze provincie, net zoals de vaandels van vroeger goed zichtbaar is op de kaart van Nederland.